10 najlepszych książek 2023 roku [RANKING] 

Rok 2023 był literacko i wydawniczo przebogaty, dlatego zestawienie najlepszych książek mogłoby rozciągnąc się na kilkadziesiąt pozycji. Poniższy ranking stanowi subiektywną próbę uchwycenia literackiego ducha wyjątkowego roku, prezentując listę najlepszych książek, które ukazały się na rynku w 2023 roku. Od pełnych emocji powieści po głęboko badające tematykę społeczną non-fiction, lista ta jest odzwierciedleniem różnorodności talentów literackich, które rozkwitły w minionym roku lub takich, które zostały w Polsce dopiero teraz odkryte (jak Marlen Haushofer). A jakie Wy książki umieścilibyście jeszcze na tej liście?

1.”Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych”, Zbigniew Rokita, Znak

Śląski autor dokonał rzadkiej rzeczy – po nagrodzonym literacką Nagrodą Nike “Kajś” popełnił książkę jeszcze lepszą. W “Odrzanii” odkrywa nową krainę, tworzy swój język, bawi się pewnikami, nie szuka łatwych odpowiedzi – zostawia przy tym dużo przestrzeni dla czytelników. Inaczej myśli się już o Polsce (i jej współczesnym rozklejeniu) po lekturze książki Rokity.

2.”Ściana”, Marlen Haushofer, tłum. Małgorzata Gralińska, ArtRage

Niebywały powrót z literackich zaświatów zmarłej ponad pół wieku temu austriackiej pisarki. Pewnego dnia przed bohaterką powieści wyrasta ściana, która odgradza ją od świata. Później, jak mogłoby się wydawać, dzieje się niewiele, a tak naprawdę dzieje się całe życie. Powieść totalna, którą można różnorako interpretować, a jeśli się nie chce tego robić, to można po prostu dać się rozgrzać ciepłu buchającemu spomiędzy stronic tej książki.

3.”Wszystko na darmo”, Walter Kempowski, tłum. Małgorzata Gralińska,  ArtRage

Pierwszego książka niemieckiego pisarza przetłumaczona na język polski i od razu arcydzieło! Kempowski z misterną dokładnością pokazuje w swojej powieści rozpadający się niemiecki świat schyłku II wojny światowej. W styczniu 1945 r. w Prusach Wschodnich rozbrzmiewa jeszcze melodią dawnych, lepszych dni, ale nad dworek von Globigów nadciągają już ciemne chmury. Czytanie równolegle z “Odrzanią” daje komplementarny obraz tamtego uchodzącego/przychodzącego świata.

4.”Ciało huty”, Anna Cieplak, Wydawnictwo Literackie

Śląsko-zagłębiowska pisarka w swojej ostatniej powieści pokazuje na przestrzeni pół wieku rodzenie się i umieranie więzi między miejscem pracy (tu: hutą) i jej pracownikami (tu: głównie pracowniczkami). Temat rzadko podejmowany we współczesnej prozie został tutaj świetnie zrealizowany, przede wszystkim dzięki dobremu osadzeniu powieści w realiach epoki PRL-u i dzięki temu, jak autorka rysuje postaci, szczególnie kobiece. Pozycja obowiązkowa w Śląsku i w Zagłębiu.

5.”Wszyscy tak jeżdżą”, Bartosz Józefiak, Czarne

Łódzki dziennikarz w swojej drugie książce porusza kompleksowo temat samochodów i wszystkiego, co ich dotyczy w ujęciu społecznym. Czyta się tę książkę momentami jak thriller. Józefiak nie wyręcza nas z myślenia,  przedstawia materiał, po którym za kółkiem usiądziemy już jako inni ludzie. Reportaż kompletny.

6.”Łakome”, Małgorzata Lebda, Znak

Jedna z czołowych poetek młodego pokolenia wzięła się za się pisanie prozy. Z doskonałym skutkiem! Jej powieść, co nie zaskakuje, jest bardzo poetycka, pełna jest zdań rozdzierających swą trafnością. To książką o odchodzeniu i byciu razem, o śród- międzygatunkowej miłości i nienawiści. Książka doskonale czuła, a przy tym nie czułostkowa!

7. “Tysiąc księżyców”, Sebastian Barry, tłum. Krzysztof Cieślik, ArtRage

Znany irlandzki pisarz w końcu trafił na swoje wydawnictwo i swojego tłumacza – ma dzięki temu szansę przebić się do szerszej świadomości w Polsce. Historia Winony Cole, indiańskiej sieroty, daje wszystko, czego moglibyśmy oczekiwać od powieści: refleksję społeczną, wartką akcję i morze emocji. Wciągnięci lekturą tej książki, angażujemy się emocjonalnie, jakbyśmy sami byli mieszkańcami tego nietypowego domostwa w dziewiętnastowiecznym Tennessee.

8.  “Królowa Gór”, Daniel Wisser, tłum. Ryszard Wojnakowski, Wydawnictwo Od Do

Nieznany dotąd w Polsce austriacki pisarz pokazuje wielki talent. Pan Turin od wielu lat przebywa w zakładzie opieki. Jego diagnoza: stwardnienie rozsiane. Odnajduje się w tej sytuacji raz lepiej, raz gorzej, podobnie naprzemiennie przyciąga do siebie ludzi wokół i odpycha ich. Książka nieoczywista, przejmująca, otwierająca na myślenie o chorobie. Bezpardonowy humor łączy się tu z głębokim współczuciem.

9. “Mappa mundi”, Mirosław Syniawa, Silesia Progress

Najważniejsze dotąd wydane w języku śląskim dzieło poetyckie z przyczyn oczywistych nie zyskało szerszego rozgłosu w Polsce. Chemik z Chorzowa a przy tym genialny tłumacz z wielu języków (“Dante i inksi”!) stworzył tom przepełniony erudycyjną poezją. Syniawa czerpie z wielu lektur i podróży, napełniony doświadczeniem rysuje mapę świata w języku, który jeszcze do niedawna zdawał się nie mieć tak wielkiej mocy kreacji. 

10. “Szklany ogród”, Tatiana Țîbuleac, tłum. Kazimierz Jurczak, Książkowe Klimaty / Noir Sur Blanc

Rumuńsko-mołdawska pisarka zdobyła serca polskich czytelniczek i czytelników powieścią “Lato, gdy mama miała zielone oczy”. Teraz przychodzi z książką zupełnie inną, ale również bardzo dobrą. Łastoczka, dziewczynka zabrana z domu dziecka, przedziera się przez życie, obserwując rośnięcie i rozpad osób (głównie kobiet) ją otaczających. W tle dzieje się wielka historia, a bohaterem tej powieści są także języki – mołdawski, rosyjski i rumuński – w których odbija się tożsamość bohaterów książki, a które podlegają ciągłym procesom politycznym. Powieść niewielka, ale mierząca się z ważkimi tematami.

Blisko TOP 10 znalazły się:

“Stoner”, John Williams, tłum. Maciej Stroiński, Filtry

“Ludowy antyklerykalizm”, Michał Rauszer, Znak

“Kolekcjoner śniegu”, Jan Štifter, tłum. Anna Radwan-Żbikowska, Książkowe Klimaty

“Córka weterynarza”, Barbara Comyns, tłum. Jolanta Kozak, Mova

“Narodowcy”, Mariusz Sepioło, Znak

Opracował: Marcin Musiał